Teba Kilong's LETTER to Manipur State Dewan on NOMENCLATURE

Zia petition dated 31/07/1949 ah Manipur Diwan kianga lekhathot e mi masate hiatpina a Khulmi Union mapuitu Pu Teba Kilong in ala thot ahia..  zia hunlai a chiadan hiatthei chu nomenclature pali 
1.  Khul 2. Kuki 3. Neutral 4. Naga
 chuam chuam tidan ah ala doitel dan uh ahi M.L.A. masa te ho hiatpina a.. Anuaia gual a hi a doi dan uh  hung kipia suk ahi.

I. Khul doi te ho hi ahile anuaia te hi:-

1. Dr. Kampu Gangte (MLA & founder Ccpur College)
2. Tonsing Christian Tiankham (MLA & 1st Speaker of Manipur)
3. Tombing Tualchin Paite (MLA Tipaimukh Constituency)
4. Mono Monsang (MLA Old or original Kuki)
5. Holkhopao Mate (MLA Tengnoupal)
6. Damjakhai Vaiphei  (MLA & Jt.Director)
7. Teba Kilong Kom (MLA)

II. Kuki doi te ahi le a nuaia te gel hi

1. Sitlhou Lhouvum Lunneh (MLA & Chief of Motbung)
2. Thanggoumang Sitlhou (MLA & Chief of Sangnao)
*III.Neutral* doi chuam neilo.
1. Mangpithang Kipgen (MLA from Mao Constituency)

IV. Naga nomenclature doi te
1. Maj. Khathing
2. Miksha
3. Thisan
4. Suisa
5. Buising
6. Khakhanggai
7. Luiying

Naga doi nomenclature ho hi chu neukhat ala chuam deu mong mong a min ua pat. Khathing, Miksha, Thisan, etc ti ho chu Naga di mong2 himai ahiu a min ua pat le hiatthei ziang ahi.

Khulmi ti ala doi hi phung le chang a le, 22 lam ala pha ahiu.

1. Vaiphei
2. Gangte
3. Simte
4. Paite
5. Zou
6. Manlun-Manchong
7. Kom
8. Chiru
9. Aimol
10. Purum
11. Tarao
12. Mayon
13. Anal
14. Maring
15. Mate
16. Baite
17. Hanghal
18. Lunkim
19. Changsan
20. Lhangum
21. Lenthang
22. Sa um - Doungel

Vak hiat ve mai mai di khat chu, khawvel hi a kisang dan chu.. zia hun akha tulai a Naga movement ah panla nasa mama ta, New Naga tidan a khenkhat in a suasal mai sek te uh, British thillui suimi ten Old Kuki ahilole Kuki purana ati ho uh Anal, Maring, Monsang, Chiru etc ho hin active taka Khul ala doi thu uh ala gen tei ua..  Lelam pek ah masang hun lai ah British te narrative a *Northern Chin*  a ala group uh, *New Kuki* ahilole *Naya Kuki* ala kiti ho khan *Kuki* ti hi  ala doi mama kit get zel ua zia hun a kha. Ahia, zia hun a *pro-Kuki MLA* diak ho kha atangpi a tuni ah *Thadou* doi ho ala hikit get zel tau. Zia lo a chun, *Pu Mangpithang Kipgen* kiti pen ngei hile, Naga te safe constituency *Mao* apat ala ting dan ahi.. Tulai ah *Zo ethnic (Kuki-Zomi-Hmar)* te hin Naga group sanga MLA ala tam zaw ti hiatthei ahi. Ahia gennawp khat chu zia hunlai hi nam ahilole clannism ahilole groupism hi rigid taka ala um tak2 nailo hidi ahia, Naga Constituency ale *Thado-Kuki* khat ting mai ahi.. zia lo achu khang hi kipei pei ahi dan, khang hi kisang sang ahi dan chu, zia hunlai ahi unau *Haokip* lam hin electoral politics ala dominate nai bek bek lo hiin a kilang ahi. Zia lo a chu unau *Hmar* bang le  a lunglet ziak uh adiam, MLA Hmar pau mang ala umlo ahi.Khang chiadan hi kisang sang ahi.. *Tulai taka nam tam pen le, khang bangzat zaw le nam tawm pen le hithei. Azaw tu a tawmpen le khang bangzat phat le tam pen le hithei..*  Masanglai pipute thuanthu pek a chu nam tam pen a kihe kha *Gangte* ala hiu.  Ahin,  sum a leu gua (mei zap)(cloud swim) ua, heicha a taw mol gua ua, khutin hisel lou le dam dok tamlo un, mi tawmcha ahung pha ui a kiti sek hi. Mi tam ziaka mi atawmzaw va nuaisia theilo ahi. Khawvel hi a pei ngei a ki pei pei ahi.. Ziaka ki hepitua, kizatua ah, kingainat tua hi I bawn ua I damna ding uh ahi.. Zomi le um zing intin, Kuki le um untinu, Hmar le um untin.. a thei lele awl awl a I kibatlo nate ho uh paithak ah, kigawm di vai sawm sawm di ahi.. pau le ham a gamgi bawl lou ham ham pha ahi.. aziak i pau ho uhi *language* ahi pua, *language* khat sunga *dailect* mai mai ahi zawi. *Suantak=Suantah, Guite=Nguite=Vuite, Manlun=Manchong, Ngaihte=Ngaite, Tombing, Vualnam, Haokip, Kipgen, Hanghal=Lhanghal, Mate, Baite, Valte=Varte, Nantal/Tungdim=Hrangchal* etc ho hi a kibang vek ahi..dailect chuam chuam tho laka um..A kibang vek la ihi ngal un.. ki koichuam thei I um puau. I leader masa teu nam 4 VNO+PNC+TCU+SNC in kipumkhat di lunggelna ala nei un, Reunification adinga ZRO Charter ala sign un, haksatna le kipakni a ki panpi tua le kisawmdawl tua zing dinga ala kitiam uh ahi. Zia dungzui achun, 1997 kum ah Zomi-Kuki unau kal kihiatthiamlo na ahung um phata, ei Zomi ten I hinna, inn le lou tamtak ila masua uh ahi.. unau Kuki lam inle zia gual bawk in ala mansua uh ahi..Vaiphei, Paite, Simte, Tedim Chin chu Zomi a kipumkhat dinga 1995 kum a kal ala suan nam te ahiu.  Dan nungle ei Zomiten  Mizo ahia Kuki ahia Hmar ahia, amau toh le le reunification a pumpi *Zo identity* a I hung kipumkhat kit naklai dingu ngakla kom kom in panla zing hitiu.. Vaiphei, Paite, Simte, Tedim Chin chu Zomi ahiziak ua le, unau Thado Kukite toh vak kinak guat sese di ti na le umdiaklo ahi.. unau kipai theilo aki hi.. Thudik chu Vaiphei nam chu Zomi ahi. Khenkhat Kuki ngaina umleu le, official a Kuki chu ki hilo ahi phot mai hi..  Zomi chun Zomi ahia, Kuki chule Kuki ahia.. bridge bawl in, pangkhawm gua hitiu.. kingaina in ki panpitua zing thei dingin Pathian kianga panpina dawn zing kawm in, panla hitiu.. Lamka Zogam hi Delhi, Bangalore, Chennai ho gual in inn lakh a lakh a phazou dingin, siamtup dingin, panla hitiu...Airport, skyscrapers, flyover etc infrastructure hoi deu deu ahung um di ni chu ngakla in, thil zing kom in, kinemtakin na sem zing in panla zing hitiu.. Thu ka hung zik hi a sau thim a, ahin ka la hiatdan ahia. Kei sanga he zaw deu I um ulele, hung zik zel dingin I ki chial uh ahi.. Zomi le Zogam damsawt hen...

✍🏻 Anonymous 
- eimi_whatsapp
Share:

No comments:

Post a Comment

Comments not related to the topic will be removed immediately.

Recent Posts

Popular Posts

Articles

SUBSCRIBE

Thangkhal Bible in Mobile

Mobile phone a Thangkhal NT Bible koih ding dan

Read Thangkhal NT Bible

JOIN KV fb

ZOMI FINS

PHOTO GALLERY

THANGKHAL COSTUMES
TBCWD TOUR 24-Sept-2022
Kulhvum Prayer

Blog Archive