NA PIL NUOM LEH LAISIENGTHOU SIM IN ✍🏻 Pastor M. Thangboi Zou


Thumapui:
Khristian khat adia melmapa Setan i zoh jouna nadia Galvan bukim khu Laisiengthou ahi (Eph. 6: 10-20). Leitung pilna, siemna zousie Laisiengthou sung ah aki mukim hi. Leitung a Telsuimite (Scientist) theilou thu tampi zong laisiengthou in hilchetna pethei hi. Leitung pilna, siemnan abatpha jou laisiengthou in ahil chien thei hi. Tami ithupi tungtawn in Telsuimite theijou lou Laisiengthou in hilchien ahidan, Science in Laisiengthou khu pilna theizou lou ahidan, Laisiengthou in leitunga Department teng akikhawm dan, Laisiengthou gingtalou leitung a mipilte kisia na, Misiemte Lasiengthou sungah pilna amuchet dan chite tamna ikikum ding uhi. Tamna ikaikhawm thute khu laibu tuomtuom apat ahia, gelkhiel leh aval a umleh Pasian leh simtu zousie kungah na hing ngaisiem ding uh ka hing ngen masa hi. Khaile! Anuoi a aban ban in ensuh tavai leh:

1. HUN PEIDAN THU A SCIENTISTTE BUOINA LAISIENGTHOU IN HILCHIEN: 
Mary land, Bartimor khuo a Curtis Engine Company Chairman Mr. Harold Hill leh Aasilam pilna nei (Astrology) ten, apeisa hun ni khat (one day- 24 hrs) mangthang ahidan mukhia uhi. Mary land state a Green Belt mipilten zong apeisa hun a siltungte Computer zanga anuo etkia chiengun mun khat ah Meisan (red cloud) hing kilang in, a computer zat un maban sawn theilou in a kholden hi. Tami hoita avelchet uleh apeisa hun in Naikal 24 (one day) mangthang ahidan ahing mukhia uhi. Tami thu toh kisai azieh thei zoulou a aum laiun, amaute lah a Khristian khat in ka neulai in Naupang Sunday school ka kai na ah Joshua in gal asim laiin Ni (sun) sawtpi khawl ahidan (Josh. 10: 8-13 simin) thu ka sangsyete un hing hil ahi chin agen hi. Tuami computer zang a hing sui uleh Ni, Gebeon khotungah kikhawl hun Naikal 23:20 sung alut hi chi ahing theikia uhi. Naikal 24 chinna dia Minutes 40 kivat thu ah ahing buoi kia laiun, laisiengthou sungma ah ahing mukia uhi. Tuami ahileh Kumpipa Hezekiah damlou laiin nihim kalbi sawm nituotawn thu ahing thei khekia uhi (2Kings 20:9-11 simin). Tua Nihim kalbi Sawm kinuotawn in 20 Degree hiin athei ua, tua khu Minutes 40 alut hi, chin asuikhia uhi. Tamna Telsuimite buoina Laisiengthou in hilchien thei ahileh, na pil nuom leh Laisiengthou sim tam in, pilna, siemna guoh hilou in, kumtawn hinna lampi leh melmapa Setan thang apat suohtat theina zong hingpe nalai ding hi.

2. SCIENCE IN LAISIENGTHOU PILNA THEIJOU LOU:
Leitung pilna siemna kizilna laibu (subject) zousie khu Laisiengthou sungah akimu kim hi. Tuate ahileh:

a) Biology: 
Biology pilna in pasal leh numei chii (gene) akigawm khawm chiengin mihing hing piang theipan in agen hi. Nanleh Mangpa Jesu khu mihing chii panglou in Hagau Siengthou in nungah siengthou Mary sungah piengsah hi (Mt. 1:20). Tami pen biology pilna in theijou lou hi.

b) Chemistry: 
Mangpa Jesu’n Kanaah khuo a moupawi ah Tui ahing bei in Leenggazu tuitah bangma toh hallou pien khietna din Tui sieng zang hi (Jn. 2:9). Tamin pen Chemistry pilna in theijou lou hi. Tualeh chemistry pilna in Hyrogen 2 leh Oxigen 1 (H2O) akigawm chiengin tui piengkhia hi, achi hi. Nanleh Pasian in Suongpi akipat Tui apulsah hi (Exo. 17:6), tami khu Chemistry pilna in theijou lou hi.

c) Physics: 
Mangpa Jesu ashi a, ni thum ni’n han akipat thoukia in Van ah akal tou hi (Nasp. 1:9). Van akaltouna din Mangpa Jesun vanzat bangma zanglou hi, tami thu khu Physic pilna in theijou lou hi.

d) Economic: 
Mangpa Jesu’n mipi sang nga (5000) Tanghou tun nga leh Nga pheng ni toh ava a, akine moh Seu sawmleni aval nalai hi (Jn. 6: 1ff). Tami thu khu economic pilna in theijou lou hi.

e) History: 
Mangpa Jesu pen akipatna leh atawpna (alpha & omega) ahi (Isai. 48: 1-2, Kil. 1:8, 21: 6). Tami pen leitung Tangmi’n (history) theijou lou hi.

f) Medicines: 
Mangpa Jesun, damlou tampi damsah in, mi shi nangawn zong kai thou hi.  Tua damloute leh mi shite khu Damdawi nehsah hilou hi. Tami thu zong medicines pilna in theijou lou hi.

g) Law of Nature: 
Pasian in Israel mipiten Tuipi San akan ding lai un, tuipi pen ziet-le-vei a bang (wall) bangin akihensah a, tuolgumgaw a Israel mipite pei in agal langkhat agalkai uhi (Exo. 14:21). Tami thupen law of nature in theijou lou hi. Tualeh Siempu Elisha in tuisung a kia Heitang (Axe) kepen lakhiet nadin chiengkang khat zang hi (2Kings 6:6). Tua chiengkang tungtawn in tui sunga kia Heitang hing kilam khia hi, tami thu zong law of nature pilna in theijou lou hi. Tualeh, Mangpa Jesu tui tunga apei zong (Mt. 14: 25-26) theilou lou uhi.

3. LAISIEWNGTHOU AH DEPARTMENT TUOMTUOM AKIM HI:
Laisiengthou bu 66 sunga leitung ah leitung Department tuomtuomte akimu thei hi, tuate ahileh:

a) Genesis laibu khu Workshop Department ahi: 
Tami laibu sunga Mistry siempen khu Pasian ahia, Aman Lei-le-Van asiemdan thu akimu hi.

b) Exodus to Deuteronomy laibu khu Law Department ahi: 
Tami laibu 4 sungah Pasian in mihing a siemte a etkawl dante, mihingten azui dingua Dan (Dan) thupia abawlsah thute, gam-le-nam humbit didante leh lamkai ding aguotdan thute akimu hi.

c) Joshua to Esther laibu khu History Department ahi: 
Tami laibu tengah Nam leh innkuon khang tanchinte, kumpi leh a vaihawm dan thute, a vaihawm hunsungte uh, kidou thu leh akilem kia dan thute leh mimal tanchin tampi imu hi.

d) Job laibu khu Philosophy Department ahi: 
Tami laibu sungah mihingte kinielna, thuhamsah tahtah, dih tuohtuoh ngal, adihzaw lah um, ngaituanna zanga thudih suikhiet ding thu tampi a um a, atawpna ah “Ka hing muta” chiin thudih khu pom ahita hi.

e) Late (Pslam) laibu khu Music Department ahi: 
Tami laibu sunga mi kipahte sah ding la a um a, tualeh mi lungkham leh beidongte sah ding la zong aum hi, tualeh mipil penpente sah ding la zong a um a, bu ching mama hi.

f) Thupilte (Proverbs) laibu khu Business or Wisdom Department ahi: 
Tami laibu sungah vaihawm siem leh ngaituohna dih zang utte adi’n, tami sanga thupil aum sih ding hi. Thupilte kingahna laigil pen khu “Mangpa zau khu pilna bulpi ahi” chi khu ahi hi.

g) Thugenpa (Ecclesiates) laibu khu Reseach Department ahi: 
Tami laibu sungah khovel a sil tungte leh athuotu mihingte’n atung ua sil tungte ana maituodan, pilna leh motna ichite, shina leh hinna umzia ichite chiengtah in izil/ muthei hi. Atawpna a mukhiet a um khu ahileh, “Pasian panglou in leitungah sil umte bangma hilou” chi ahi.

h) Solomon la khu Love Department ahi: 
Mihing hinkhuo a kingahna laigil khu itna ahi. I itpente kunga um khu vangam toh kibang phial ahia, tualeh i itloute kunga um kha khu Gawtmun Meidil cheplohna abangzel hi. Tami laibu’n agetnuom pen ahileh, “Pasian hing itna amanphat dan” chi khu ahi hi.

i) Guolnei Isai to Malaki laibu khu Telecom Department ahi: 
Tamna Van leh Lei kihoutuona gui ni te khu Guoleite leh Siempute ahidan uh imu hi. Pasian in Guolneite zangin mihingte ahoupi a, mihingten siempute tungtawn in Pasian ahoupi hi.

j) Khantanhoi lite (Mathiu to John) laibu khu Labour & Emplyoment Exchange Department ahi: 
Tamna Khantanhoi lite sungah kumpite Kumpi, leengte Leeng, houtute houtu khu Jesu Khrist in sua (slave) hina nna ahing sem hi. Tamna kipat in Thuhun Lui a Guolneite, siempute leh kumpite akhawlta (abeite) a, Mangpa Jesu Khrist khu i Guolnei, i Siempu leh i Kumpipa ahing hita hi.

k) Nasepte (Acts) laibu khu Power & Electricity Department ahi: 
Khantanhoi mei vah in Palestine gamsung guoh hilou in Asia Minor gamte, Rom gam, Spain gam leh leitung kawl ningli adeng suodan akimu hi. 

l) Laiha (Apistle) teng khu Communication Department ahi: 
Laihate laibu sunga kihanthawnna, ki zilsahna thute, kipahtah a sil kibawltuona thute, thu poimaw ngen giel a kizahna thute akimu hi.

m) Kihilna (Revelation) laibu khu Judgment Department ahi:  
Lasiengthou bul lam a “Law Department” imu pen, tami laibun atuomsuoh hi. Deparment vaihawmna zousie tami laibu in akhaikhawm sieng a, Kumpipa Jesu Khrist masang a mi zousie a peikhawm ding ua, tuana amau nasep bangchiet a vaihawmna um ding ahidan akimu hi.

4. MISIEMTEN LAISIENGTHOU SUNGAH PILNA AMUCHIEN DAN UH:
Leitung kivaihawmna adia pilna athupipen khat ahia, tua pilna khu Laisiengthou sunga bukim ahidan, mipil, misiemte kamsuo ensuh nalai vai ei:

a) Ulysses Simpson Grant (1822-1885): 
Aman, “Gam khangtou khat isuo theina dingin Laisiengthou simin, i kilamkaisah ding poimaw hi” chin agen hi. Grant ahileh US President a 18na pa ahi hi.

b) Herbert Hover (1874-1965): 
Aman “Laibu zousie lah ah laisiengthou in pilna dihtah hingpia hi” chin ana gen ngai hi. Ama ahileh US President a 31 na pa ahi hi.

c) George Washington Carver (1864-1934): 
Ama ahileh Negro mi ahia, aneu akipat Pasian a zatat mipil (educator) leh scientist khat zong ahi. Tualeh ama khu Whitehouse ah neh-le-tah bawl in aum hi. Pilna, siemna hoi akipat na mu ahiei chia min adot uleh, aman, “Pasian thu (Laisiengthou) ka lungngaina pan Mangpa’n tamte bawl theina pilna ahing pia hi chin 1:30 hrs sung Techi in apang hi.” Ama pildan ahileh Alu apat nehthei chi 150, Peanut akipat chi 300 bang abawl thei hi, akichi hi.

d) Galileo Galilei (1564-1647): 
Aman, “mihingte pilna ka ngaisut chiengin tua pilna a pepa thupina ka thei chien deudeu hi” chin agen hi. Ama ahileh Experimental Physic mukhepa ahi hi.

e) Blaise Pascal (1623-1662): 
Aman, “Laisiengthou in Mangpa Jesu thu gen ahiman in, laisiengthou panglou in bangma kitheilou ding ahi. Laisiengthou umsih leh kho miel sunga um toh kibang ding ihia, Pasian umzia leh mihing umzia zong kithei joulou dig ahi” chin agen hi. Pascal ahileh Hydrostatics, Hydrody-namics, leh Theology of Probability lamkaipa ahi hi.

f) Sir Isaac Newton (1642-1727): 
Ama ahileh Classical Physic leh Infinitesmal Calculus mukhepa ahia, aman agen dan in, “Pasian umlou chipen a ngawlhuoi thu leh a zadah huoi thu ahi a, tua bang ginna in sye (teacher) haulou ding hi” chin agen hi.

g) Dr Gordon Wenham (1943.b.): 
Aman, “Laisiengthou sim lechin na pil dinga, gingta lechin hamuonna na nei dinga a, zui lechin na hinkhuo a siengthou ding hi” chin agen hi.

h) John Brow (1800-1859): 
Aman, “Leitung sanga nuom zaw gam a tentheina ding khu Laisiengthou in hing hil thei hi” chin agen hi.

i) Dr. C.S. Lewis (1898-1995): 
Aman, “Laibu dangte in pilna a khang sah a, Laisiengthou in ahileh i hinkhuo henglam dang hi” chin agen hi.

5. LAISIENGTHOU GINGTALOU MIPILTE KISIA DAN:
Late 14: 1 nan, “Mimoh in alungtang in Pasian um sih” chin angaisut uhi. Leitung a mipil, misiem tampin ahatlai, abwlthei sungteng un alaisiengthou thugen gingtalou in niel nan u’leh zong ashi kuon, aman kuon un Laisiengthou thugen dih ahidan aphuong khe veve hi, tua banga mipilte ahileh:

a) England mipil Charles Darwin (1809-1882): 
Aman, “Mihing pen Pasian siem hilou in Jong (monkey) akipat ahi” chi’n Evolution Theory tungtawn in hing genkia hi. Tuabang giina in khristian sung buoisah jou mama hi. Aman ashi ding kuon in, “Evolution Theory dihlou ahidan leh Laisiengthou thugen dih ahidan Phuong khe veve hi.” Darwin in mihingte Jong akipat chi nanleh laisiengthou in “Pasian lim-le-mel sun a siem ahidan” agen chieng mama hi (Gen. 1: 26-27). 

b) English philosopher Thomas Hobbes (1586-1679): 
Ama ahileh Pasian leh Liasiengthou gingta loupe ahi. Hinanleh ashi ding kuon in, “ka din sah in a jauhuoi khomielpi sunga awl awl in lutsuh ing” chin ashi hi. Laisengthou in mipiengtha loute umna dia agen Meidil um ahidan ashi kuon mama in Phuong khe veve hi.

c) German lamkai minthang khat Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832): 
Ama zong Laisiengthou gingtalou mipil khat ahi. Ashi ding kuon in, “khovah hing musah un, khomiel ka jau hi” chia akikou laiin, agei a umten apuonsilte asutkhiet sah ua, nanleh aman, “khuo miel deudeu ei, khovah hing musah un” chin ashi hi.

d) American Politician khat David Wilmot (1814-1868): 
Ama zong Laisiengthou gingta lou khat ahi. A shi ding kuon in, “Laisiengthou ka nuol man in ka hinna pumpi suplaw ing ei” chia agen jou in ashi hi.

e) Scottish Philosopher leh Historian David Hume (1711-1776): 
Aman laisiengthou gingta lou, thamlou in Vangam leh Meidil umdia zong gingtaloupa ahia, ashi ding kuon in, “Meidil sungah gentheina tuoh ta ing” chikawm in ashi hi.

f) US Philosopher leh Political activist khat Thomas Paine (1737-1809): 
A hinkhuo a Pasian thu ngaisahlou mi khat ahi hi. Ama ahileh USA gam in Britishte khut sungapat zalenna amu nadia theitawp suo a pang khat ahi hi. A shi ding kuon in, “Mangpa Pasian aw, hing panpi in. Hichijah tah a thuo mai ding kamah? Ka tung a bangteng hing tung nalai ding ahiei?” chikawm kawm in ashi hi. 

g) France Philosopher Voltaire (1694-1778): 
Laisiengthou gingta loute lah a khat ahia, man agen dan in, “tunua kum 100 jouchiengin leitunga Laisiengthou ki manghil tading, tualeh tunua kum 30 jouchiengin leitung ah Khristian kichi um nonlou ding hi” chia agetnuo May 30th 1778 kum a, a shi ding kuon in, “Ka khelna hing ngaidam un. Koi in ka khelna/ gitlouna ang ngaidam jou diei?” chin ashi tahi. Ama shinuo kum 50 jouin Voltaire tenna inn khu “Geneva Bible Society ten a Inn leh a Press khu leiun Bible kisutna Zumpi dingin azang ua, tuana kipan leitung mun chinteng a Laisiengthou kihawmzana munpi leh khawl asuota hi.” Voltaire shi ding kuon a azennun (Nurse nun), “Europe gam sunga hausatna zousie toh hing kiguoi nanleh, Voltaire banga piengthalou shi dingte ka munuom/ mungam non sih hi” chin agen hi. Tualeh Law Wellace in, Pasian gintathuoi ahilou dan laibu khat agel sawm leh, khupdin in athum a Khristiante adia laibu sipnophuoi mama “Ben Hur” kichi ahing gel khe dai hi. Tualeh Frank Morrison in zong, Mangpa Jesu Thawkiana thu gelmang asawm laiin, angaituona hing kiheng lamdangin, “Koi in suong liakhia?”(Who moves the stone?) chi ahing gelkhe dai hi.

h) Laisiengthou gingtalou mipil dangte ahileh: 
Theoretical Physicist Albert Einstein (1879-1955), Franch Philosopher Rene Descartes (1596-1650), Dutch Philosopher Benedict Spinza (1632-1677), tualeh ning kum a hing na muolliemsan Stephen Hawkins loi ahi uhi.

Akhupsitna: Unaute aw, i thupi tungtawn in Khristian hinkhuo a galvan hoipen khu Laisiengthou ahidan, leitung pilna siemna kisinna laibu (subject) teng kimna ahidan, tualeh laisiengthou tungtawn a pilna siemna mute kamsuo leh laisiengthou gingtaloute ashi ding kuon ua laisiengthou dih ahidan a gentte uh nasim ta a, nang na laisiengthou bangchin na gel ei? simlou a Table tunga puong thelthul a koi mai ding maw? Na kumtawn hagau ding leh tahsa pilna siemna na die leh Pasian kunga ngen inlen laisiengthou asim in sim tam lechin na lungsim mi thing vah van, thutah, thudih hing khensiem vachin, tuachin etton tah khristian na hing suota ding hi. Na laiseingthou nang nasim lou leh koi in asim diei? nang na zui lou leh koi in hing zuipi van a chi ei, sim inlen, Pasian thutah muchien in, zang inlen hinpi in, Laisiengthou manphatdan leh athupidan, pilna, siemna chin teng upna mun ahidan thei siem a WY teng vel a pilna siemna suilou a Laisiengthou tungtawn a pilna, siemna suite hithei chietdin Mangpa’n simtu zousie thupha hing pechiet tahen, chi ka thumna leh ka hing deisahna lienpen kang pia hi.
----
Share:

No comments:

Post a Comment

Comments not related to the topic will be removed immediately.

Recent Posts

Popular Posts

Articles

SUBSCRIBE

Thangkhal Bible in Mobile

Mobile phone a Thangkhal NT Bible koih ding dan

Read Thangkhal NT Bible

JOIN KV fb

ZOMI FINS

PHOTO GALLERY

THANGKHAL COSTUMES
TBCWD TOUR 24-Sept-2022
Kulhvum Prayer

Blog Archive