MISSIONARY DAY KUM 110 CHINNA THU

"I District ua Missionary Day Kum 110 Chinna Thu leh Khantanhoi Puozah/ Nnasep Diing Dan"
                                                          
~ Rev. Dr. Hangpi Manlun

Thumapui:
Tuni May, 7, ni khu ei Churachandpur district a khantanhoi (gospel)- hing tunna kum 110-chinna ni, ahitoh kituoh a missionary nnsep ding thu genthei ding a hun hoihingpia i Pa Pasian tung ah lungdam thu i gen masa uhi. Ei Manipur ah khantanhoi (gospel)- hing tun dan chini in i muthei uhi.

Tuate:
Khatna ah, Manipur Northern lam ah William Pettegrew February 6th 1894, Arthington Aboriginesste hing sawlin Imphal ah ang tung hi. Ahin, deibang a, a lawchin leh kot a kihawn lou ziehin Ukhurul ah kisuon in, tuazouin 'Baptist Mission'-te toh hing kizawp in tu-a unau Baptist a um hattuomte adiehin, Manipur Baptist Convention nuai a umte khu ama gasuo chi lei i chi khiel sih ding uhi.

Anina ahileh, Manipur Southern lam a umte ihi uh leh Pu. Watkin Robert tungtawn a khantanhoi (gospel)-mu tute ihi uhi. Ama ahileh, Dr. P. Fraserte nupa toh sapgam a kipatin Aizawl khopi ah missionary nnase dingin ang kuon uhi. Ni khat a lawmte khatin pound 5, amazahdingin ang thawt a, aman zangmailouin tuami sum toh Khantanhoi Johan gel Lushai (Mizo)- ham a kiletkhia bangzat e khat lei in ahawmzahta hi.

A tawmkimin, tuami Bible khu tuahun lai Senvon hausapu (L)- Mr. Kamkholun in zong copy khat anamu a simthei louin, a Bible khu a nuahan kia a, "Pu aw na Bible thu khu kou kungah zong hing gen/hilchienin chin, ahah hi. Tua mi thu Pu. Watkin Robertin azahtahin, Sawltah Paul khu a Mecedonia gam ah hing galka ilen koute hing hundam in, chia hatna atanbang a ngaiin, Pu. Lungpau leh Thangkaite toh 7th May, 1910 in Manipur hinglut un khantanhoi chi ang tuta uhi.  

Awle, 'Mission' chi thu teng khu Latin ham a 'Mitto' pat a kilakhie ahi a, a umzie khu 'Sawl' china ahi. Tualeh, Greek hamin, 'Apostello' a kichi a, tua zong 'Sawl' china ma ahikia hi. Tami a kipatin 'Apostle' kichi eiham a 'Sawltah ang piengkhia hi. Aumzie ahileh, sepding/bawlding poimaw (special)-tah a nnasem ding a mawpuohna kipie china ahi. Bible Dictionary khatin, missionary khu, "Sahkhuo pawl a member khat, mundang a khantanhoi gen ding a kalsuon amaw, zilsahnate, laisiemnate, khawtang kilemnate, damtheina leh lampi tuomtuomte a zilsahna petu" a chi hi. Tami thuteng 'missonary' chi thu bul khu 1598 AD-a hing kizangpan ahita a, a umzie khu 'sawlkhie' amaw, 'thawnkhie' amaw chinate ahi. Tami, missionary chi kamteng khu Jesuit pawlte in nnasem ding a, a sawlkhieh uh hamkam zahna in zong anazang masapen uhi.

Tualeh, Khristian 'Mission' chi khun Khristian loute Jesu Khrist kung a puilut ding leh Khrist khantanhoi gingloute kung a gen ding a, sawlkhieh chinate ahideu pen hi. Ginglou mi leh a theiloute kung a Khrist khantanhoi puonna thu genna ahi. Baibul tang kingahnate ahileh, (Matt. 28:18-20; Luk 24:46-49; Johan 20:21; Nasepte 1:18)-te leh a dangdangte ahi uhi. Tamte banah, Pa in a Tapa Mangpa Jesu a sawl a, Jesun a nuazuite a sawl kia a, tamkhu mission umzie dihtah ahi hi. 

Tuabanah, Thuhun Lui ah khun Pasian khu hagau mangthai sui masapen ahithu imu uhi. Azieh ahileh, Adam leh Evite khu Eden huon a Pasian a koi lai-un, nehlou ding a chi sielehphatheina sing ga a nehtah zieh un, Pasian in "Adam hei a um ne" chiin a han a, misiemte khun tami khu Pasian in mi khielte/hagau mangthaite asuina kamteng masapen ahi chi uhi (Gen. 3:8).

Tualeh, Pasian in Abraham zong mi dangte a ding a guolzawlna hiding in a han hi (Gen.12). Tuabanah, Israelte zong tami leitung pumpi a vahna tuntu hiding in a na belguot a, ahin, Israelten, Pasian guotna leh lametnate a suhpichin zoutahlou ziehun, A Tapa Jesu sisan tungtawn in ei hattuomte hing phutkhie in, angteldoh a, tuachin mopuohna hattuomte tung ah ang ngata hi. Missionary nnasep khu Pasian lungtang leh tup-le-ngim (heart beat)- zong ahi.

Missionary nnasep ding khu shikuon vaihahna ahi. Mangpa Jesu zong van a akading kuonin, anuazuite kung ah gam chin a pei a nuazuite siem a, a gintate khu Pa toh Tapa toh Hagau Siengthou min a baptistma tangsah ding in thu a pie hi (Matt.28:18-20). Tualeh, "Pa'n Kei ang sawl bang in Noute zong kang sawl hi" a chi hi (Johan 20:21). Tami, vaihahna khu shikuon vaihahna zong a chithei ding hi. Pa in a shikuon a atate a vaihahna kamteng chi lei zong i chi khiel sih ding uhi. Tuabanah, Nasepte 1:8-ah, "Hagau Siengthou ang tunchiengin, Judia gam, Samaria gam leh Kawlmong dongin ka thu theipite na hiding uh" a chin Mangpa Jesun thu apie hi. Ahin, tami thupieh khu hattuom masate khun azuilou ziehun, a tung uoh bawlsietna atunlaw uhi. Vangphat umtahin ataizahna lam uah hattuom a phut zelzel ua, igam buoi laiua, eiten zong hattuom mun tuomtuom a iphu uh toh zong a kibang hi.

Mihing man ding in mihing ma a kizang leng hi. Mangpa Jesun zong Galili dil gei a ngaman Simon leh Andrute unau kungah mihing man dingin asawlthu imu uhi (Mak.1:16). Mundang ah zong mi khiel hundam tangte khun midang hundam tang nailoute amat thute uh zong imu uhi. Philip leh Ethopia mipa tangthu/mi apatin zong imuthei uhi (Nasepte 3:27). Tuabanah, Paul zong ang pientha zou tahin abawldingte khu Annania tungtawn in Pasian in ahil hi. Tamte a kipatin, Pasian nnasep khu mihingte tungtawn in a hidan i muthei uhi.

Tuin, Hagau mi leh mi thupi tuomtuomte'n Missionary nnasepna poimawna a gente uh i gen ding uhi.

i) Pasian thu siem, Bonheoffer in, "Hattuom in khantanhoi apuonzah leh hattuom chi a minvaw tah ahigiap ding hi," a chi hi.
ii) Alan Richardson in, "Khantanhoi puonjahna neilou hattuom khu Mission field ahinalai uh," a chi hi.
iii) Emil Brunner in, "Mei pen a kuon chiengin, ahin a sil abawlthei bangin, hattuom in zong missionary nna a sepna toh a hing giap ding hi" a chi hi.
iv) Oswald J. Smith in, "Hattuom chidamloute damsahna damdawi hoipen khu missionary nnasep ahi" a chi hi. Aman a gen kiana khat ah, "Jesun tanghou nga leh ngasa ni a suhpung lai a nuazuiten mipite sangnga (5000)-valte lah a hawmlaiun, amasa guolten tang masa ua, gilva tah a umlaiun, anualam aten a tang nai sih uh" a chi hi. Tambangin, eiten khantanhoi tamveitah izahlaiun, a zakhanailou leitung ah mi tamtah a um uh" a chi hi.
v) H.W. Bucherin, "Hundamna thu a gen zing mite lungtang sung ah bang chi laipouin hagau thu nisa bangin a tum ngai sih ding" a chi hi.   

Leitung/Khawvel ah Missionary nnasep a kul tahzet dan. Leitung/khawvel i et leh Equatorial gamte khu gam miel penpente in a kilang uhi. Tam gamte ah khun ginglou mi a tam mama uhi. World Christian Encyclopedia 2001-in a tahlat danin leitung ah mihing 6,055,049,000-vel umding a hisap ahi a, tuate lah ah, 100-za ah 24% (percent)-te khu Pasian umlou (Atheism) chi pawl ahi uhi. Mihing 100-lah 13 (percent)-te khu Hindu sahkhuo bietute ahi ua, 100-lah a 8 % (percent)-te khu Budhist sahkhuo bie ahi kia ua, tuabanah, 100- lah 17 %- (percent)-te Muslim sahkhuo zuitute ahikia uhi. Tuate lah ah, Khristiante khu 100-lah 33% (percent)-bou a phagiap hi. India gam ah zong Khristiante khu 100-lah 3% (percent)-vel hiding a hisap i higiap uhi.  I umna uh Manipur ngel ah zong ei Khristiante khu i tawm mama uhi.

Tuabanah, leitung ah kum tengin naungeh 12, 1000, 000-vel pieng ding a hisap ahi uhi. Hachinin, naungeh 336111-velma pieng ding a hisap ahi kia a, dahkal khat sungin 14,000-vel pieng ding a hisap hikia hi. Tualeh, minute khat sungin 233 sang a tamzaw pieng ding a hisap ahi a, second khat sung in 3-5 vel bang pieng ding in ahisap uhi. Tam atung a naupiengte khu khantanhoi (gospel)-za loute ahi ua, ang pienna uh innsungte u'khu ginglou mite innsungte ahi tangpi na lai uhi.

Khantanhoi nnasep/gen khu hattuom nnapi ahi hi. Tualeh, Missionary nnasep khu Hattuomte nnapi pen ahi a, Mang Jesun tami nnapi khu amite liengkou/khuta a ap hi (Matt. 28:19). Tam, nnasep khu Hattuom piching leh piching lou kilahna pen ahi. Hattuom khu khantanhoi gen ding a phu-le-din ahiziehin, tami khu a sep a, angaisah sih leh hattuom dihtah chitah zong ahisih ding hi. 

Tualeh, nidanglaiin, Sapgamte leh a dangdang a Hattuomte'n zong eite bangin amau tuolsung hattuom maimai chiet na en in, na buoipi mai ta uleh, Missionary ana sawl un eiten khantanhoi i za ding uoi le?  A mauten, zong a hun laiun amau tuolsung leh mani nopsahna ding maimai ana khuol uleh eiten khantanhoi zong i mukha sih ding uhi. Eiten zong khantanhoi puonzah khu i mawpuohna uh ahilamthei a theitawpsuo in i sem zing ding uhi.

Khantanhoi gen khu, Hattuom nna bameng/peng mai khat hilouin, hattuom pumpiten nnapi leh theitawp a i sem ding ua i liengkou ua kinga ahi. Mangpa Jesun leitung pumpi a vei a, tuami khu, Ama tahsa a shina leh kpiehna a lang chieng mama hi. Pasian miten mi zousie Pasian mi-le-sa ang hitheina ding ua, a sepna uh ahi.  Mei khu a kuonna/katzieh a hin bangin, hattuom zong khu khantanhoi nna asep ziehin a hingtou zelzel ding hi.

Ahin, Hattuom piching loute'n, amau tuolsung a kisuhlim na dingte maimaite a buoipi un akiseng tam thei mama ua, tambang a tuolsung a kisenbei khu Pasian mite kipiehna sangtah hi in zong a ngai uhi. Hattuom ang pichin leh vang Khantan hoi puonzah dan lampi pen khu angai poimaw pen uhi.

Pasian nnasem lou Nam leh Hattuomte khu a mangthai ding uhi. I gensa bangun, Hattuom khu a phuttu leh aneitupa Mangpa Jesu ahiziehin, khawvel a dinchil a kipat tuni dong in dounasatah anatuoh zing hi. Ahin, laphuohtuin, "Lei a Lalten dou nan le uh a gam a zau deudeu ding" a chi bang in douna nasatah kal ah hattuom khu a ding det zing hi. Mangpa Jesu "Tami suongpi tung ah Ka hattuom ka lam ding a, mi shi khuo kul kotkhahten tuami a zouthaw sih ding hi" a chi khu a dih mama hi (Matt.16:18).

Atopna ding in:
Missionary nnsepna ding ibawn un i pangthei uhi. Tuate ahileh, Avakuon pawl, sum-le-pai a pang pawl leh a thum pawl chite ahi uhi. Tuaziehin, khat ben na pang veding in pan latha zing va-ui, Mangpan simtute hing guolzawlta hen.

~12-05-2020~

Share:

No comments:

Post a Comment

Comments not related to the topic will be removed immediately.

Recent Posts

Popular Posts

Articles

SUBSCRIBE

Thangkhal Bible in Mobile

Mobile phone a Thangkhal NT Bible koih ding dan

Read Thangkhal NT Bible

JOIN KV fb

ZOMI FINS

PHOTO GALLERY

THANGKHAL COSTUMES
TBCWD TOUR 24-Sept-2022
Kulhvum Prayer

Blog Archive