Thadou: Phung Interest Politics

"Ipi jeh a phung interest a Politics bollou ding kiti ham?"

~ Mark Haokip
International Human Rights Activist
Dated: April 28, 2020

KUKI sunga tribe dang ho atiti titauvinte tithei ahipoi. Kuki tribe sang ho Kuki ahipouve atiti titauvinte tithei nam natong kahitia kuki nam thecheh family politician ho jeh a nam ding doh theilou chu ipi machal na namu diu hija anatoh umlou athu maimai tia nasei sei jengu ham?

Machal nale anatoh ahung kilang doh thei nadia adaltan na pang ho pailhaute tia kisei jing hi nalelhah joulou uva ahile koichu na oimo uva athu maimai tia nanil kal lele diu ham? Kikhelna ding lampi kisei athu maimai bon sang thei lou uva, san hahsa sauva hoilai tah a chu anatoh mitmu chang changa kilang doh jeng dia nangaito teitei uham? Anatoh nadei a ahile akisei sei nangai masat ngai ahin, akisei nangai nom lou uva ahile anatoh hoisel a kilang din jong expect bol hih un ajeh chu ahungse ding thilse nasatah hung umding munasasan anatoh kimoh pat ponte.

Tun nam thu hi kibol jeng henlang kiboipi jeng hile asung langa kipuihuoina dihlou holeh kihilna dihlou chule pansat na dihlou tamtah um hohi akisudih masat louva ahile namthu kiboipi henlang ichan ham machal doh jongle achaina le phungkhai interest politics apat a nam sunga thunei kichuna dictatorial hegemony leadership kichuna jeh a Civil War hung um ding, chunikho teng alona ji bei a ikitha lhamdiu, igam jong ding doh jou lou ding, thisan long ding, Political and military coup a kidintena dimset ding, mimantam miching jouse asaassinate ihin boldoh diu, akibol doh akitong doh jouse imalouva kichai hiel ding, Pathen mel jong kilang talou ding, Christian Country dia kisei jong mimuchang tah a jou bulom hidoh ding, hamsetna meipi nam sunga jing ding khu tunia akimamu jeh a Nationalism dihtah neiyu hitin phungkhai interest politics paimang taute Pathen thu toh jong akitoh poi tia kimasei ahi.

Nationalism dihtah neinale Pathen dihtah kihouna chun kitum ngailut, kitumhui, kilangkhenna, phunga kivetna, kiengset, kitaitom, phunga kikhenna, phunga kitumhuina umthei lou ahi. Achutile na nationalism nei chu dih hinam?

Tunia nakisem dih joulouva ahile phungkhai interest a Nam politics bol kitihi kichailou ding, akichaina ding chu chunga kisei banga cilvil war le thisan lonna toh thigamna kichai ding, ijakai akichai a akikhel soh teng ihung kisihdiu ahivanga imacha phachom talou ding ahi, hiche hi akimu masat jeh a hiche issue hi hoitah a kigelkhoh a kibol a pankila ahin nam nangailut lou jeh uham or nam nangailut nao dihlou ham jeh abou neivetdau ahi e.

Nam ngailu chun asempa Pathen angailut ahin, Pathen ngailu chun kimuda, kitaitom, kithangset, kiengset, kibungkhen, kitumhui, thisan sona lungput, kidouna lungput anei ngeilou ahi. Hijeh a chu Nam nangailut na adihteng le nationalism dihtah nanei doh ding achamlouva kitomona jouse beihiel ding ahi.

Mose'n nam angailut jeh in tol atahlo in eihon leadership le phungkhai interest ingainat behseh jeh un tol ithah uve tisangin nam isuseuve tiute.

Kukite chamlhat kitding nanop tahbeh uva ahile akiseidoh jouse nitdin Insung Maicham mun cheh a kilhandoh na thengin kilhandoh utin Pathen henga taohat toh thom pan lau hite tin ikitem uve.

Tunia idinmun dungjui uva khonunga hunglhung ding ho Pathen lungset jala akimumasat jeh a athua kisuhdih masat nading hi hatah a kikhangsap masa ahijoi.

Tuni idinmun danu hi sempha louva imanopai uva ahile khonungle eidou uva pang melma ten kithalham nadiuva iphung phung uva aguh a sum le meithal eithim peh nalai diu hiva chu ihung kibolto diu ahivanga ajoujo jong umchomlou ding ahi. Hijeh chun melmate duty post pepoute kati ahi.

Ajeh chu Kuki kitihi gamnei namin, sovereign rights neina min, vaihomna thaneina min, independent gam neite hina min political identity ahijeh a tunia jong eidou diu le eivetda diu hijat jat in govt secret agency hon asemdoh uva, eiho sunga jong tutua jong ikitomo nadiuva adopsang loi, akainiem loi, a engbol loi..tia eibol jingu jong ahitai. Hiche ho jouse abolu hi Kuki Country eilah pieh nadiuva abolu ahin hoisel a igel leh thangtom umtah ahi.

Hiche ho jeh a khonunga hungchu ding kimumasa kisei masa ahi. Tuni chana Burma Military Junta auma full-fledged democracy a aumokei khu koi khutnung nahisah u ham, India te khutnung hilou ham? Ajeh chu Burma chun full-fledged democracy status a akivaipoh le imalam jousea India hi dalhah a umding economy a Burma in Southeast Asia avaipoh ding khu amu jeh uva suhset a Kuki Country hi lahpeh a Southeast Asia Lengvaipoh ding atiu ahihi namat doh louvu himaithei ahi. Bangladesh jong independence amuding phat in India in akhut ana thollut in rulling party athunoi a akoinom jeh in group khat asdoh uvin leader masa ho assassinated anabol sah un military coup ana umsah uvin tun India deidan tah in undercontrol abol uvin ahi.

Hiti ho jeh a hi khonunga hungchu thei ding thil hohi kimumasaa imajouse kihilthem sel a chuteng idinmunu adet sel teng alamkai thei thei in lamkai intin kalsong taute kiti ahi. Ahin tujeng a jong hitobang melma lungthim hi isung uva lutpan a na atohpan ahitan i-chihthei uva Pathen a ikingai uva, akisei banga ngahding tia kisei hohi ingah sohkei lou uva ahile manthah nachu kibang chat a ichankhom diu ahibouve.

Malai Alexander the Great ho style a Emperorship thursty hohi neilou ding, N. Korea a Kim Jong Un te inko vaipoh tho ding kitihohi dangchah pi lou beh ding ahi, ajeh chu Kukite chu Pathen mel kilang nadia kou ihiuve.
---o---

Share:

No comments:

Post a Comment

Comments not related to the topic will be removed immediately.

Recent Posts

Popular Posts

Articles

SUBSCRIBE

Thangkhal Bible in Mobile

Mobile phone a Thangkhal NT Bible koih ding dan

Read Thangkhal NT Bible

JOIN KV fb

ZOMI FINS

PHOTO GALLERY

THANGKHAL COSTUMES
TBCWD TOUR 24-Sept-2022
Kulhvum Prayer

Blog Archive