FOREST GUARD WRITTEN EXAM: OCT 27

Forest guard ( Regular and Contract  ) ading written exam October 27 abol tadio

Exam centre:
Imphal, Senapati, Jiribam & Chandel

Time :
Regular 👉 9:00 am to 11: 00 am


Churachandpur, Kanggui, Tengnoupal, Pherzawl leh Kanggui ho iti hitam?

~ Zalengam Times
Share:

KSO SANGAIKOT BLOCK

KSO ELECTION 19th October 2024 le UMDING || SANGAIKOT SUB-DIVISION SUNG A 
Share:

Vaiphei Chiefs' Association: Emergency Meeting Kona

EMERGENCY MEETING KONA
Vaiphei Chiefs' Association
General Headquarters
Office - Lingsiphai, Lamka
Share:

107th Kuki Rising (1917-1919)

Today marks the 107th anniversary of the Kuki Rising (1917-1919), a historic resistance against British colonial rule. Led by prominent Kuki chieftains such as Pu Chengjapao Doungel of Aisan, Pu Lhukhomang Haokip of Chassad, Pu Tintong Haokip of Laijang, and others, this uprising was a defense of our freedom and territory. Many were imprisoned for their bravery, including Pu Khotinthang Sitlhou, Pu Pakang Haokip, Pu Heljashon, Pu Ngulkhup, and more, who served sentences in Sadiya and Taungyi Jails.

The Kuki Rising remains a testament to the indomitable spirit of our people. Despite near starvation and brutal colonial tactics, the chiefs fought valiantly for their land and their people. Let us honor their courage as we remember this momentous chapter in our history.

The Meitei claim that there was no Anglo-Kuki War in Manipur is technically correct, as Manipur at the time only encompassed the Valley, which constitutes just 10% of the state's total area, while the Kuki-dominated Hill areas, covering 90%, were not part of this definition.

The Kukis fought the Anglo-Kuki War in defense of their land and freedom within their independent Hill Country, which was separate from Manipur. The current map of Manipur was drawn in 1938, 21 years after the Anglo-Kuki War. Manipur itself became part of India only on September 21, 1949, 32 years after the war, and attained full statehood on January 21, 1972, 55 years after the Anglo-Kuki War had already marked its Golden Jubilee.

This timeline clearly demonstrates that the Kuki Independent Hill Country was never historically a part of Manipur.

From Young Kuki
© Kukiland WC
Share:

ZOMI-KUKI KAAL THU GEEL: Thangkhanlal Ngaihte

August 31 2015 a Manipur Assembly in 'anti-tribal' bill thum Meiteite deihdan taka kiphatsak huaideuha a hon pass ua pan Manipur tribal te lak a unified movement om in tutan in paizom lai hi. Hiai movement in target nih nei hi viz., Manipur Government leh Meiteite'n tribal te nen niam sawmna nasep aneih te uh leh tribal MLA leh heutute hiaibang hun a ami-asa uh taisan/hum lou te. Hiaiziak in inn te ki haal in mi nautang mi kua in ki sihloh hi. Hiai bill thum te'n Manipur singtangmi seh nih/seh thum omte, viz. Naga leh Kuki/Zomi te hon gawm hi. Himahleh hiai hunsung a singtang mite kigawm a pangkhawm i bat lai un ei unau/suahpih kichi a pau kithei tuah leh beh-le-phung kibang Zomi-Kuki kal hoihlam nawtlou bang mawk hi. Bangziak ahi di?

II
Manipur a singtang mite lak ah Meitei tetoh kingeih lou peen Zomi kichi te kihi ding hi. Meitei pau le adangte sang a kithei lou zaw, ki sukha a le ki omlou peen hi. Hiai in tua i movement peen le Lamka a aki concentrate luatna bangtan hiam ah explain thei ding hi.

Hichi kaal ah Zomi kichi te'n Kuki kichi te Meitei tetoh kikawi, asanggam uh leh tribal pihte uh zuausan a amau community adi vested interest adia pang hidan a muanmohna nei uhi. Adangte'n Manipur government toh kisai, negotiation neilou di, Centre a paidi achih lai un amau Manipur Government' deihsakna zong mah ana bang uhi. Sadar Hills district demand bang ana gen uh, CM Ibobi bang Kut celebration a chief guest dia ana chial uh, a MLA te uh bang Zomi kichite banglou tak a social boycott nuamlou uh. Manipur solkar khutzat a pang a martyr te bang vui sawm deuh gige; atatak a semkhe zoule hilou khat. Kuki state demand chi a kikou kou, Meitei te' integrity rally khawng alah Manipur integrity kepbitna di support a banner vataak, suai vakai, thu vagen, chih hizeel.

Zomi kichite etdan in Kuki kichi te'n i buaina hun lemtang ala a Manipur Government apan favour bangzah hiam muhna dia ana zatsawm uh chih khawng ahi. Meitei lamte toh kibuai a i omlai a amau eikhua Lamka lak dominate sawm a pan ana la maimah uh chihkhawng bangzah hiamte muhdan bang hi. Hunkhop tak te'n martyr tetoh kisai complaint FIR nasan Police station a aki register zohlouh ziak Kuki officer te hum nopna dan in ngai nalai hi hang. Hiai ban ah tulel a Kuki community leadership Imphal a ki base te, amau mimal interest ziaka Meitei toh kizopna suksiat vuallouh ahihman in tu dinmun in Kuki leadership te Manipur government toh kisai a tribal interest gen ding in bel credibility neilou, gintak huailou himai, chih ngaihdan lian mahmah hi. Nampi zaw leh piching zaw dan a ki project, lah lungsim leh gamtat nampi lungsim puthei lou, chih Zomi kichi te'n Kuki kichi te amuh dan uh ahi. Churachandpur Meitei min pen eimi te min Lamka a khendi ahi chi'n demand ana om thamta a, Kuki kichi lamte apan in support omlou chauh lou, hon dal uh, chih akithei dan ahi.

Kuki kichi te'n Zomi chih peen "nationality" leh ethnic identity dia accept nuamlou; unau ihi ua, Kuki vek ihi ua, nam dangteng in huaidan mah in honthei ua, huai mah iki chih di uh ahi, chih hi masa. Huai ban ah, Naga toh problem lianpi om ahihman in Zomi kichi te'n Naga lam toh politics leh tribal-level a kithutuahna aneih chiang ua zadah uh. Asang gam mahmah uh Kuki te sang a Naga muangzaw, chih bawl. Genhak leh buaihuai hon sa uh. Kuki kichi te'n Zomi a pomlouh dungzui un Zomi-Kuki conflict (1997-98) peen le hou gen in Paite-Thadou conflict chizaw uhi. Zomi ichih peen Kuki nawlkhin a nelhsiah leh khenkhiak sawmna ahi chi in unau kal a ki betray na dan a ngai pawl om uhi.

Kuki-Naga conflict (1992-95) lai in Kuki in naaktak a thuak in inn-le-lou leh hinna tampi bei hi. Hiai hun ah Zomi kichi lamte'n asanggamte uh huh lou. Huai naak sang in gal ziak a hong tai Kuki kichite Churachandpur (Lamka) lak hong lut chiang un ana huphulh bawl, huaikhawng a kiheh suahna hong om in Kuki-Zomi conflict (1997-98) hong om. Hiai kha Kuki kichite etdan khat ahi. Hiai banah Kuki-Zomi conflict sung a Paite te Naga a va kipe lut uh chihle thuthang khat, mi tamtak in tutan a dik a akoih uh ahi. (Hiai thuthang kha baseless ahi. Journal article khawng ale hong om tak in kana sui a, tulel a JNU a Philosophy professor Bhagat Oinam toh bangle Sangai Express ah kana ki dawng ek kha ua, Paite namte Naga a om dia va kipia, chih thu thuzuau mah ahi chih ka muhsuah dan ahi. Naga author khat in Naga tribe te list a bawlna ah bel Paite le atelsak kha; huaidan in bel Kuki kichi le Naga Club kichi ten Simon Commission a ngetna ana bawllai bang un Naga sung ah ana gelh lut uhi).

III
Alang nih tuak adia theih tuak khat ahihleh Zomi-Kuki ichih unau tatak mah ina hi ua, kidou a kina thei kihi nawnlou ahi, chih ahi. Unau kal kinak nawn a thilhoih piang di, nam bing neuchik a et ale, omlou himhim. Politics alah manthat vai. Pian leh phung a kikhen thei ihihlouh ban ua I tenna gamlei le akhen didan omlou hilai.

Kei mimal tak bang in chu 1997-98 a kidouna in abeitoh kituak in kitheihsiam tuahna leh kinehna bangtan hiam ah hontun a, kigal a kidou di chih chu kalung sim ah omthei nawnlou hi. Hileleng, ki galsai tuah a, politician thulim lou khenkhat te fuihsiat a sawt i omluat taak ziak un kimuan louh tuahna alian lua a, ahuchih touhzeel leh buaizeel theih leh kilawm bang hi. Tulel a i politician te leh helpawl te iki melmakna uh nekzonna anei tampi om uh ahi (Khat te'n "PZT i telching kei leh TNH kha minister hi di, athu nuai ua ki om di ahi" chi a vote zong, alangkhat lam a le, "TNH achin keileh PZT checkmate tu di om lou di", chih ana hithou. Ana sep uleh competence genkhak hilou. Huaidan mah a, "Z te ahat kei uleh K te'n hon nopneh lawtel di uh" and vice versa).

Zomi pom lamte'n Naga toh unau Kuki kichite buaina i theih pih kisam ahi. 1997-98 a Zomi-Kuki buaina peen conclusion hoihtak kibawl in kilemna toh suai kikai hi. Kuki-Naga conflict peen a zohna omlou, agreement le omlou, tawplou pi a dinkhawl dan ahi. I unaute hill district tuamtuam, abiik in Chandel leh Senapati ah ki thehdalh ua, ana luahsa uh gam tampi Naga te khut a om in, NSCN te map ah Naga area a chiamteh in om hi. Huaiziak in Indo-Naga peace talks kha hong final taleh I unaute gam tampi Naga area a sanctified a hong om dia, gam leh lei I chaan di ua, huai in ei Lamka lak a population influx hontun dia, ei unau kal buaina tungthei nawn dinmun hong hi di ahi, chih thil omthei mah ahi.

Etdan khat ah, Manipur singtang mite'n tutan a 6th schedule nasan ina muh louh uh Naga te ziak ahi; khatvei lai, katheih khelh keileh 1993-95 lak a Rajesh Pilot Internal Security in-charge minister ahihlai a sukfel mai dia om, hilele Naga leadership apan yes omthei lou a mit nawn, chihdan ahi. A greater Nagaland idea uh ziak a Manipur tribal te adia thil tampi noksak uh ahi. Tunai deuh in kitheih thakna khat hon neithak ua, independence lah van akhai hong bang, Naga integration lah atatak adia Nagaland Naga te'n ana ngai khollou, huchih leh thil saikhawm hong nuam hizaw sim hi. Khenkhat te ngaihdan a Zomi-Kuki clashes bangle Rishang Keishing CM nuai a Manipur Government in a tawsawn, Nipamacha hong pan aleh ki lemna hong baihlam ahi, chih bang ahi (Rishang kha December 1997 tan CM, azoh Nipamacha). Naga toh kihou thei, kithei siam ichih bangle tengkhawm a kisukha a I omlouh ziak uh houh adiam, Zomi te? Tangkhul tekhawng theihoih kichi te'n ngaihhuai lua in gen kholkei ve uh aw...

IV
Unau kichi chi ngal a hichih det peen manthat vai ahi. Tulel a poimoh ahih leh Kuki pom te'n 'Kuki' identity kha Zomi pom telaka a impose asawm sawm nawnlouh di uh (1998 Agreement ah kuamah ki impose louh di chih point khat ahi). A nam dan a et a thahat thu inle a belh taak mahmah kei uh, I hihna tatak Kuki ahihlouh gentaak louh in. India in independence amuh tuung apan a kisawm ahita a, politics hi'n saptuam lam ah hitaleh, tutan ahihtheih keileh ahithei lou ding hikha di ahi. Atuam dan in genzual tale, tulel in Zomi kichi te'n Kuki apoimoh sang un Kuki kichi te'n Zomi te poimoh zaw uhi; Zomi lamte luah gam ah direct a threat Kuki lama a ombang in om tadih lou hi.

Apoi mahmah bel, Kuki te Indo-Naga peace process toh kisai a a lung noplouhna uh theihsiam huailua hi napi, a unau te uh lak a theihsiam sak sawm a va lut a, community level a outreach a bawl hetlouh mawk uh ahi. Huai na malak in unau kal a tungnun kituhna, one-upmanship kia buaipih uh bang maimah hi. Zomi ichih kha sawtpek apan ihihna ahi chih i pom banah, i laa leh thu te ahle ana kizang den a ("Tunnu Zogam"/"Zuunlouh Zogam"/"Zolei", etc), hiaite ziak in a factual ban ah emotional leh psychological mahmah ah le ki internalize gawpta ahi, Zomi pom lamte'n. "Unau ihi uh" chihtoh "Kuki ikichih di uh ahi" chih hon genkhawm chiang ua Zomi pom lamte aheh uh suak hisim phial ahi, chih hon theihpih le uh deih huai mahmah.

Zomi lamte'n le unau te'n Sadar Hills district amuh ua, Lamka kia lou ei a (amau a) chihtheih di aneih uh i vek ua dia thilhoih ahi chih itheih di ahi. Huai lam ah eigam kichian om leh Lamka lak a hong pemlut lut te bangzah hiam hong tawmsot ding hi. Zomi lamte'n tutan in hiai district bawl khiak na di'n open support aneih lam uh kithei nailou hi. Support luat di ahi. Huaichiang in, Chandel leh mun tamtak ei unau te gam ahi a, huaite claim na ale pankhawm louh a piang di omlou. Zomi-Kuki kikhenna ziak in Naga te'n Kuki te nopneh zou uhi; hoihtak in kigawm theile Naga toh equal level a negotiate haksa lou ding hi.

Zomi te'n itheih tuak ahih leh tulel a i zakdah mahmah Kuki lamte thilhih te chihmoh man a nasep hithei ahi. Huaichiang in I genkhawm chiang in Meitei/Ibobi va pibawl sawm lailai te amau sungmah ahle dik salou, haw tinten hunkhop om uh chih ahi. Huai alternative voice pethei di omlou chihthu hileh kilawm. Unau hihna lam ah bel Zomi lam sang in Kuki lamte chiang zaw uh mah bang hi; "sopi haw" honchi gige saam uh ahih chia... Huaichia Meitei ILP agitation lai a a rally uh ana block a, ana kisual pih amau mah hive uh aw, Moreh ah. Imphal a dettak a khosa Kuki leadership in Meitei te toh vakuan a ava lep uh ahi. Imphal pawlam apan leadership hoihtak aneih ma uh hichi tadih di bang uhi. Amau lam khenkhat in hon gen chiang ua kikhen thaang naklua uh, Lamka lak dan a mass mobilization leh mipi voice nei a om thei dia concentration luatna om theilou, huaiziak a amau sung mah a UG tuamtuam te'n nopneh gige thei uh. Bangtan hiam chu dik maithei.

Churachandpur min Lamka a khendi chih thu bang ah le hoihtak a I genchiang in mimal in zaw deihlou chikei ve uh aw. Kangpokpi lamte bang in "Lamka lang" ngen chi uh ahi. Hilele, ei Lamka sung a tengkhawm tengmah narrow politics ziak khawng mah hilel ding hi.

Zimtak a et in, tunai a thiltung te et in bel iki iplah lele lamdang hikei. Amau Naga iplah vilvel, lah thagum a zoh di ahikei chih thei; eitoh kithei siam thei dan a I omchia ha gawi nuam mai uh hikha ding ahi. JAC Against three anti-tribal bills te bang in all tribal meeting asap chiang ua Naga lam honghoh chiang ua Kuki lamte room apan pawtkhe ngal mai, chih khawng ahih chia... Eipawl tageet in Meitei iplah vilvel, tha a zoh didan om bok lou; huaite toh I unaute pangkhawm dek chihdan a I muh chia ha kigawi tei zel. Kuki in Naga threat neutralize nadia Meitei pangbelh sawm. Eipawl in Meitei threat counter na dia Naga chizeel. Buai huai tak ahi.

Bangteng hileh, unau ikichih ngal a, kidou thei hi nawnlou chih iki theih leh atatak a pankhawm dan ngaihtuah a, tut khawm a unau kal kihou dial dial poimoh lua ahi. Kikawm tuah di ahi, houlim khawm di, iki muhdan ki share tuah di ahi. Ngaih huai iki sakluat kei leh niteng a kithuah gige ngai lou ahi. Tudan in bel kimuan moh tuahna leh lungsim suangtuah dan mahmah ale kituak theilou, chihdan tampi a om man in trust build nadi'n hun leh tha tampi ngailai ding hi. Alang tuak ah prejudice kihau lua; huaite whatsapp message tungtawn khawng a amplify in, eimah tutna mun mah ale ki iplah dedeuh theihmawk ahi. Hilele Zomi/Kuki te'n I kiim a namdangte bang a politics a survive di ichih leh shared political vision I neih ua, ma I phutkhawm uh alou theilou ahi.

Atung a kina na thei nawnlou, pankhawm ngai ichih naziak te: khatna ah, Unau, suangtu kibang mah ana kihi, I pau neukha aki batlouh hang a I beh-iphung in hon gawm teitei; nihna ah, MLA level khawng a politics sai a, unau kaal i buaibuai kal ua i kiim ua nam te - abiik a Naga leh Meitei - te'n thukhat saat a amau adi long-term politics sai uh. Eilawi bel ei-le-ei mah ki buaipih; namdang te leh solkar mahmah inle amau' interest serve na dia khutzat a hon zangzang thei lai tel uh. Atung a i gen bang a eiteng beek pangkhawm thei hile Naga leh Meitei toh kisaina ale i ma hong vang deuh di aka. Thumna ah, mipi vaihawmna, democracy ah numbers ana poimoh lua ahi. Economist te'n "economies of scale" achih dandeuh uh democratic politics ale ana om a, mipi vaihawmna achu mipi tampi poimoh ahi. Naga te bang in India toh hong kisai tatak chiang ua atawm dan uh kiphawk saan uh, northeast pumpi a tribal teng huap a solidarity neih theih didan khawng bang lunglut phial uh mah bangta ahi. Hiai kha kum tamtak nam-leh-gam toh kisai politics ana buaipihna ua pan a muhkhiak uh hidi dan ahi. Midang te experience apan a zillai muthei te mipil leh hampha uh ahi; eimah experience ahong hih chia zaw aki kheel ana hinuam mahmah ta ahi.

V
Bang chi bang in i pangkhawm thei di ua? Atung a i gen confidence/trust building initiatives te ban ah kigawmna ding in koi tak a kipat ahoih dia? Zomi/Kuki te hon represent thei di regional party khawng a ngaihtuah khawm theih diam? Mipi hon khen gige leh hon pei lung-am politician leh UG te apan politics leh movement bangchi'n mipi deihdan leh lunggulh te ngim in i bawlthei di ua? I gam a institution bit peen saptuam bang in bang pan ala thei dia? I sanggam state khat nei a ana omta Mizo kichi tebang bangchi'n hongpang thei di ua? Kisi thei mahmah leh kingam mahmah pawlnih (mimal nih le hithou) kal bawldik ding leh kilemna tunding in alianzaw deuh neutral third-party poimoh mahmah ahi.

Tulel a tribal movement akipat tung in Mizoram chief minister Pu Lalthanhawla in prime minister Narendra Modi lai ana khak in Manipur tribal, abiik a Zo suante agupthu ana gen hi (Nagaland CM in le lai khak). Hiaiziak in gensiatna leh heekna tampi party leadership level ah tuak hi. February 20, 2016 a MTFD min a ava kimuhna ah lai akhakzoh a Sonia Gandhi toh akimuh masak peen ua Sonia in athil hih kipah pihlou ahihdan ana langsak ahihdan hon gen a, himahleh aman Sonia kiang ah, "Madam, hihkhial kahih leh hon ngaidam in, hilele ka chipihte thuakna a om maimai theilou mah kahi. Blood is thicker than water" chi a dawng mai ahihdan hon gen hi. Mi kibang, pau kithei tuah, gam kizom a teng ihihman un Manipur a Zomite buaile Mizoram le sukha lou theilou di chih Mizo leadership in muban uh hiding hi. Kuki in Manipur ah Zomi apom louh hang in Mizo te hong dawk chiang un Zo suan hihna pom zeel; KNO leadership bang Mizoram ah inteek mahmah uh hileh kilawm. Zomi pom te'n Zomi/Mizo kal kha suffix/prefix issue maimai ahi chi. Tulel a Mizoram apan thu hong kigen alang nihtuak in bildoh mahmah. Huaiziak a Manipur a Zomi/Kuki te gawmtu dia Mizoram poimoh mahmah ahi.

A kuitung ngaihtuahna neithei chiangte'n hiailam khawng ngaihtuah na in lungsim zang panta le hun hoihzaw hongtung ngeiding hi. Hiaite kha hun paisa khaguk sungvel Manipur tribal movement a kibual na apan ngaihtuahna chiang hong suak khia ahi.

~ Thangkhanlal Ngaihte
Share:

Anglo-Kuki War 1917-1919 kum 1O7

Anglo-Kuki War 1917-1919 kum 1O7 lhinna lolhing tah a kichai

Tuni Ellha Nisim 17, 2024 (Thursday) nin Kuki ten Anglo-Kuki War 1917-1919 kum 1O7 lhinna lolhing tah in anamang chai tauve.

Hiche Anglo-Kuki War 1917-1919 hi Manipur Government in 2019 kuma State Restricted Holiday a ana phondoh  toh kilhon a  State Holiday jong ahi.  State Holiday ahitoh kilhon a tunia Kuki chaten muntin a hiche nikho loupi tah hi kimang cheh ahi. 

Tunia Anglo -Kuki War 1917-1919 kum 1O7 lhin nikho Commemoration kiman naho chu Lamka a din Anglo-Kuki War Centenary Gate kiphuna mun  Leisang Vangkho ah akimangin, Tengnoupal District a din Moreh Khopi, Pu Chengjapao Doungel Statue ah akimangin chuleh Kangpokpi district a din Brig. Thomas Ground, Kangpokpi ah akimangin ahi.

Lamka district a Leisang khopi Centenary Gate bula kiman na ah Programme a kigong bangin mipi tampi kikhom in, KSO Lamka te makaina a kin kigong dungjui in  Ng. Chongboi moderator hinan  kin ache lha in jinglam nidan 10 cm chet in phat jouse kipatna din Rev. Stephen Chinzathang in Pathen henga taona amangin ahi.  Mr. DJ Hqokip, Secy, KSO Ccpur in kin kigondan phondohna aneijin houlimna chomcha aneijin ahi.  Chu in Anglo-Kuki War 1917-1919 thusim chomcha vet thei dingin Kuki Film Actors hon skit chomcha atho doh uvin ahi. Kilom tah le ngailut na neitah a atho jeh un lungset umtah le vetnom.umtah in Film chomcha chu ana tho un ahi.

Chu in Pu Solet Lhungdim, Kumpipa in tunia Anglo-Kuki War 1917-1919  kum 107 lhin kiman na leh 2023 Kuma Meitei ten Kuki te chunga Galpi ahin bol pat nao melchihna a Janglumsong kitung teni hondohna leh phondohna aneijin ahi. 

Hiche toh kilhon chun houlimna chomcha aneijin ahi.

Aman aseina ah, Thusim (History) kiti hi amang thei ahipon, chenkhom le jatdang dang hon ipu ipa ten Vannoi thang British te ana dou kum 3 jen galpi a ana kisat piu hi thil thupi tah khat ahivangin suhmang peh teiding lunggel ananei jong leu suhmang thei ahilou jeh leh thutah beh, British record a kijihlutsa chu tunia jong avel a hiche Centenary Gate bul tah a imqnkhom thei jeh uvin Pathen athangvah in tunung jong le iman jing diu ahi ati.

Manipur Govt.in Restricted Holiday a anaphondoh toh kilhon a tuni hi state sung suty jong ahitai ati.

Aban in Kuki Inpi Manipur thhengun Pu Jangmang Haokip, VP Kuki Inpi in houlimna amangin ahi.

Aman jong Anglo-Kuki War thu a phat chesa holeh tua khangthah te lah a kipum khat kilung khat nadinga mijousen pan athah beh a alah din atwm in ahi.

Aban in Kuki Inpi Lamka thalhengin Pu Mamangin in houlima aneijin ahi. KSO GQ thalhenge Pu Sasang Vaiphei,President in houlimna aneijin ahi.

Aman asei na ah, Anglo-Kuki War hi Land issue thu ahi in, Coolie a che nom lou jeh a British te kidou ahi tia ana kisei hi dih jep pon te.

Kuki te chu ama ho kivaihomna  noija anacheng sa ahijeh uva, British system chu unwelcome ana bol jeh uva kidouna khohtah ana um ahi ati.

Aban in KWU, KKL akon in houlimna ana um in phat jouse khumkha nan Rev. GS Gangte in phatchai taona amangin kin loupi chu ana kichai tan ahi.

~ Zalengam Times
Share:

CANDLELIGHT VIGIL AT PU CHENGJAPAO STATUE

Candlelight vigil at Pu Chengjapao @ Aisan Pa Statue Moreh Kukiland

Commemorating the 107th anniversary of #Anglo Kuki War 1917-1919.

Tributes to our Ancestors who fought against the colonial forces defending our Land , Culture & Independence.

~ KUKILAND 🇮🇳 
Share:

VAIPHEI PEOPLES' COUNCIL (VPC): JOINT PRESS STATEMENT


JOINT PRESS STATEMENT
 Zogam, the 17th October, 2024

 *Vaiphei Peoples' Council (VPC) GHQ in Special Assembly, S. Kawtlian mun ah tuni 17th October, 2024* hun ah *“Nampi Dinmun"* ding thupukna a siam chungchang ua Vaiphei mipite hiat ding in,zia a nuai ah gual hin thupuan ka hun bawl ui.

1. VPC Special Assembly Agenda No.1: “Nampi Dinmun" thu a resolution Zomi apat Vaiphei te pawt ding thupukna ding a siam uh hi VPC Constitution tawh kikal ah thil kibawl ahi ziak in a kipawm thei pua. *NULL & VOID ah puan ahi.* 

2. *VPC Constitution Chapter IV, Article No. 20 Clause ii-na “Nam policy chungchang ahi leh chu Two-Third majority vote ah chiapi hina"* ti kichian tak ah zik himaleh zia dan chu zuilo a vote simna (counting) umlo ah mipite voice limsaklo ah Presidential Power (thaneina) mangcha resolution a siampi/lakpi ahi ziak in *VPC Constitution tawh kikal tinten ahi.* 

3. Zia VPC Special Assembly matna mun ngei ah *Vaiphei Christian Association (VCA), Vaiphei Literature Society (VLS), Zillai Gen. Hqtrs,* Vaiphei sung a Ex-President te, leh lawi upa za um chuamchuam te ban ah *Pu LM Khaute, Hon'ble MLA CCpur A/C* te'n nam damna ding ah VPC GHQ puitute kianga chialna nasatak in bawl maleu tuni hun ah *Special Assembly Moderator Pu Henlianthang Thanglet, President VPC GHQ* in thulak lo leh thusimlo tak in ama mimal nawp na *“Zomi apat in Vaiphei te a pawt tai"* ti declaration a bawl chu Vaiphei mipite sik in ka pawmlona'u thu ka hun puang uh ahi.

4. *Vaiphei mipi Special Assembly ah pang 90%* in status quo *(Zomi um zing ding)* chuleh, nam dinmun thu hih hundang ah Assembly ko kit ah ngaitua thak ding a tizing lai un zia thu chu la lo in leh dan leh mual zâ lo in thupukna Zomi apat pawt ding a lak ziang hi, *Vaiphei mipite'n a ki pawm thei puai ti ka hun sulang ui.* 

Zia ziak achun, zia thu hih Vaiphei Nampi leh a kisaipi pawl zosia'n a hiat chiat ding un puanlatna ka hun bawl uh ahi.

Sd /-
 *TH. HEGIN BAITE* 
 *President* 
 *VPC Singngat Block* 

Sd/-
 *MINBOI* 
 *President* 
 *VPC Lingsiphai Block* 

Sd/-
 *ZACHINLIAN BAITE* 
 *President* 
 *VPC Gangpimual Block* 

Sd/-
 *THANGLIANLAL* 
 *President* 
 *VPC Lamka Block* 

Sd/-
 *TH MUANLAL* 
 *President* 
 *VPC Chawngkhawzo Block* 

Sd/-
 *V. HENKHOLAM* 
 *VPC Kangvai Block*

~ social_media
Share:

AMBULANCE CHUNG CHANG A KIPA THUSEINA

Share:

KSO CCPUR: NOTE OF GRATITUDE

Share:

Kuki Inpi Manipur (KIM): Greetings

Share:

Manipur: District Wise Population Growth 2001-2011

Manipur: 𝐖𝐡𝐢𝐜𝐡 𝐃𝐢𝐬𝐭𝐫𝐢𝐜𝐭 𝐇𝐚𝐬 𝐇𝐢𝐠𝐡𝐞𝐬𝐭 𝐏𝐨𝐩𝐮𝐥𝐚𝐭𝐢𝐨𝐧 𝐆𝐫𝐨𝐰𝐭𝐡?

District Wise Population Growth 2001-2011.
🔹1st Senapati        - 68.94%
🔹2nd Ukhrul           - 30.70%
🔹3rd Tamenglong - 26.15%
 
📌Where are the illegal immigrants?
 
📌Which districts have unnatural growth?

📌Which tribe occupy these districts?
Who said there's unnatural growth of Kuki population?

Clear evidence of 𝐄𝐭𝐡𝐧𝐢𝐜 𝐂𝐥𝐞𝐚𝐧𝐬𝐢𝐧𝐠 against Kukis.

@SamKhongsai 

~ via social_media
Share:

UNITED PEOPLES' FRONT: PUBLIC STATEMENT




Share:

NGAMTHIENSANG MUOLLIEM

TUNI Oct 16/9/2024 WEDNESDAY  THILSUOK DEIH UMLOU TAK

Vangsiet umtak in Tunin PHAIKHOLUM /MUNTHA a um Mr Seilalsol in agamvak pih aloipa Ngamthiensang S/o Lalkhogin chuh Chansuol na ziek in ana sukha tân apet in ahinkhuo ana beitai.. 😭

LALPA'N anutsieh a Insung mite leh a sapchuom mipite Thamuon in umpih ta hen. 

~  ZOGAM NEWS
Share:

Hill Districts Joint Transport Association (HDJTA): Notice

Share:

Preserving Heritage Celebrating Courage




 

Share:

WKZIC CONDOLENCE MESSAGE

Share:

USRA KANGVAI AREA COMMANDER AKIPAT HIATSAKNA

Share:

Curfew in Ccpur

Share:

HAC recommends ADC Elections in Manipur

HAC recommended Manipur Govt to conduct ADC Election asap 
Share:

SECURITY FORCE RECOVERS ARMS & AMMUNITIONS

Search operations and area domination were conducted by security forces in the fringe and vulnerable areas of hill and valley districts. During the search operations the following items were recovered:
i. 01(one) no. of 7.62 mm AK Rifle with magazine, 01(one) no. of 7.62 SLR Rifle with magazine, 01(one) no. of 9 mm SMG Rifle with magazine, 01(one) no. of 9 mm Pistol with magazine, 01(one) no. of 12 mm bore single Barrel Gun, 06(six) nos. of 36 live Hand Grenade, 58(fifty eight) nos. of live rounds ammunition, 02(two) nos. of detonator, 02(two) nos. of tube launcher,  01(one) no. wireless Handset (Baofeng)  with charger, 01(one) no. of BP jacket, 02(two) no. of BP iron plate and 05(five) nos. of Arming Ring from Leirongthel Pitra Uyok Ching areas, Thoubal District. 
Share:

THANGKHAL YOUTH donates BLOOD

🙏"Sisan Pia in kalsuan khom" 🙏

Tuni hun in Lamka District Hospital  a om Pastor . Hangmuanlian damlou na toh kisai a Sisan Unit guk(6) poimoh ding chi thu TYO GHQs. te kung a theihsakna leh panpihna  ngetna bang un Khanglai mikiphal te toh va ki suk bukim sak hi.

🩸 Sisan pia Khanglai te ahihleh*
1. Hanglungmuan s/o Nu. Huaingaihching of K.Salem Veng
2. Dalsianpau s/o S. Lianzamang chief of  S. Geltui
3. Lianlunthang s/o (L) Chinkhanpau Chief of S. Belbing
4. Pausuanmung s/o Goukhenpau of S. Geltui.
5. Paubiaklian s/o Gouchinkhup of Tuibuang
6. Paulamching d/o Langhaulian of Tangnuam

Hibang a ih Nampi taksap te leh buaina theisiam a  kal hung suanpih a Sisan mantam tak nung donate na tung vua'h THANGKHAL YOUTH ORGANISATION GENERAL HEADQUARTERS sik-le- tang in na tung ua kipakthu kung gen hi.
I biak Pasian in noute a le tampi in  gualzawlna hung pia henla, na mailam hun di te vua'h zong loching na te'n ung zui zing ta hen aw!
Nna hoih sep chimtak kei ni!

Damlou te damna ding, khat le khat kikal a iitna a khanglet zok na ding in, kalsuan khom tou den ni Khalvontawi!

Nna hoih sep chimtak kei ni.
Panpih ngaihte panpih zou zel ding in Pasian in hatna ung pia chiat ta hen aw!

Gam-leh-Nam a dia noute toh semkhom,

~ Lalmalsawm
General Secretary,
Thangkhal Youth Organisation (TYO GHQ), Lamka

Share:

DELHI MEETING THU A MLA HO THUPHON

Share:

TEAM KHAT AH | SIAMI🏑 LEH MARINA

🏑

15/10/2024 (Tue): Women's Hockey India League (HIL) club Shrachi Rarh Bengal Tigers in ₹25,00,000 (25L) in Lalremsiami @Siami leikhia uhi. Siami' base price ahihleh ₹10L ahi hi. Hiai auction ah Siami ban ah Marina Lalramnghaki, Lalthantluangi leh Lalrinpuii Pachuau te teel'khiat list ah tel uhi.

Marina' base price ahihleh ₹5L hi in, Bengal Tigers mah in ₹10L in leikhe nawn uhi.

Hiai auction a amin uh telngal, lah leikhiat a om khaloute'n angetna uh dungzui in auction neih hinawn ding a, ₹2L base price nei chiat tading uhi.

Numei lam team in team kipatkhiatna/ phungvuhna dia ₹2 Crore tan' chauh zat aphal'ziak in base price niamte'n vangphat lawh kha maithei uhi.

Lalthantluangi leh Lalrinpuii Pachuau-te'n leng kimawlna ding club aneih ngeei uh gintaak huai hi.

Women's Hockey League ahihleh a 1veina ding ahihman in _team 4_ chiah tel ding uhi. A 2veina ah _team 2_ dang hapbeh ding uhi. Team khat ah _players 24_ om ding ua, Indian _players 16_ (junior players 4) leh foreign players 8 neithei ding uhi.

TEAM TEL DING-TE:
🏑Soorma Hockey Club, Haryana & Punjab (JSW)
🏑Shrachi Rahr Bengal Tigers, West Bengal (Shrachi Sports)
🏑Delhi SG Pipers, New Delhi (SG Sports & Entertainment)
🏑Odisha Warriors, Rourkela (Navoyam Sports Ventures Private Limited)

©𝐙𝐨𝐠𝐚𝐦 𝐈𝐧𝐒𝐢𝐠𝐡𝐭
Share:

United Socialist Revolutionary Army: Hiatsakna

HIATSAKNA

United Socialist Revolutionary Army
General Headquarters

15th October, 2024 

~ social media
Share:

USRA 20Th RAISING DAY MANG

USRA (United Socialist Revolutionary Army) GHQs chun tuni in 20th Raising Day chu T. Munjang mun in ala mang uh a hi.
 
Zia hun a chun
Chairman: Sir Frondy, Finance Secretary
Tilkhouna: Sir Minlal, Defence Secreraty
Hun hawn Pauchapna: Sir Papau
Pawlpi thugenna: Sir Thansiam, Home Secretary
Maicham: Nu Kim Vaiphei, C-in-C
Tribute : Sir SK Vaiphei, Defence PRO
     Home Secretary apat in Organization chan chin ngai thak ahin, aman a gen na achun, USRA hi Organization dang apat fraction hi lo in, Gam leh nam ngai nat na ziak ah athak a hung ki siam dawk ahi. Chu leh, Organization chuam chuam  apat in  nam ngaina tang val bang hem jat in abel zaw ahi dan agen a hi.

Annkuang latna leh pauchapna: Sir Mang, JMG in anei uhi a hi.

~ Cp
Share:

NSCN-IM issues Letter of Authority

👆 
Share:

Zeliangrong United Front (ZUF): Zeilad Wildlife Sanctuary

Share:

Thangkhal Women

 Date: 15.10.2024





Share:

YOUNG VAIPHEI ASSOCIATION (YVA) HIATSAKNA

Share:

Hetsahna: UPF & KNO

Share:

Interview of Jamadars ( MR IRB) postponed

Share:

YPA DORCAS VENG 16th UNIT RAISING DAY

YPA Dorcas Veng in 16th Unit Raising Day zatna nei; Social Work/Nnatang sepna leh Kipahthu Genna (Thanksgiving) hunzatna nei.

Tuni tarik 14th October, 2024 (Monday) in YPA Dorcas Veng in 16th Unit Raising sehnih in hunzatna nei uhi. Hun masa zinglam dak 9:30 am in Social Work/Nnatang sepna Upa H.Pumsong, Works Secretary, YPA-DV makaihna in Lanva lui ah mipi'n JCB panpihna toh nasepna nei uhi. Hiai hun ah, JCB zang in YPA Hall mailam, Lanva lui pang leh YPA Hanmual Leinuai/Lanva lui zul Protection wall bawlna nei uhi.

Hun nihna, nitaklam dak 2:30 pm K.Khamzading, President, YPA-DV in Unit Office ah YPA Flag kaihpalhna nei hi. Tua zawh in, Hanmual mun ah Kipahthu Genna saulou (Solemn Thanksgiving) hunzatna nei uhi. H.Ginsanglian, Area Commander, Bethel-A Area, YPA Dorcas Veng (YPA-DV) in hunzatna makaihna nei in, Niangthianching, YPA Miss, YPA-DV in gelhluttu hihna la hi.

Upa L.Thuamginlian, Property Secretary, YPA-DV in hunpatna thumna nei in, K.Khamzading, President, YPA-DV in Presidential Speech (Thupuak) genna nei in, YPA-DV 16th Raising Day Chibai buk in, khotang vai a Heutu' ngen mohpuakna i neihte uh phatuamngai zawsem a nnahoih sepna mihinpihte' adia semsuah theiding in kuapeuhmah chialna nei hi. N.Biaklian, Dy.C-in-C, YPA-DV in Suunna hunzatna pina nei in, October 14, 2023 leh October 14, 2024 kikal a Misi/Lusuunna om mi 31 te Suunna hunzatna om hi. Pastor Dr.Tunson Tunglut, Local Pastor, EBCC Dorcas Veng in Thanksgiving thusam Bible Sam.136: 1-9 & 23-26 akidawng in mipite' simpihna nei in, Lusuunna tuak innkuante  leh YPA Dorcas Veng Heutute' ading in thumsakna nei hi.

G.Kamsanglian, Secretary, YPA-DV in presentation (thilpiakna) piakkhiakna makaihna nei in, Si-Anntang dong nungaknou mi 29, Hankuan taima tungtuang mi 6 leh Pahtakna Lai Memento mi 4 kiang ah, D.Pauchinkham, Adviser, Langkhanpau Guite, Adviser, T.Chinkhanthang, Vice President, K.Khamzading, President, YPA-DV te'n piakkhiakna nei uhi. Kipahpihna thilpiak sumtang piak a om Hankuan taima tungtuang Kaimika, Nangthiansiam, Ngulzamuan, Mangngaihnem, Donngaihkim leh Vungbiakching te hi uhi. Tua banah, Pahtakna Laipi/Memento leh Sumtang piak a om, T.Khammuanding, Caretaker, YPA-DV, M.Khaigoumuan, Val-Upa, Dorcas Road-B Area, YPA-DV (YPA Gari buk/koihna ding mun zangsaktu), T.Chinkhanmung, Area Leader/EM, Bethel-B Area, YPA-DV (YPA Driver) leh Zathang Samte, Area Leader/EM, Dorcas Road-A Area, YPA-DV (YPA Driver) te hi uhi. kipahthu genna leh Annkuang latna Upa H.Pumsong, Works Secretary, YPA-DV in nei hi.

YPA Dorcas Veng Raising Day Social Work kuanna hun ah, mi phatuamngai 100 val te kihel in, YPA Dorcas Veng in JCB Lanva lui a lut theihna ding a huandai hongsaktu Nu Hoinu, Dorcas Road-B Area, Dorcas Veng leh JCB kiphaltak a zangsaktu H.Chinmuansang, Chiimtung Area, Dorcas Veng tung ah YPA Dorcas Veng in nakpitak in kipahthu genna nei hi. YPA Dorcas Veng in nikum May 18, 2023 apan in VA toh kithuah in Meitei gal ziak a galtai/IDP te' kepna Dorcas Veng Relief Centre etkaina nei ua, Nnahoih sepna leh mihinpihte' khualna in Vengsung a khosakna haksa leh suansam/meikuang paisuak thei omte venna in YPA Dorcas Veng in akilanglou in Innkuan/Anntang bag 300 val pekheta uhi. 
Share:

ZOMI Council STRENGTHEN for ZO UNITED

Share:

First Tamil Missionary: Devashihajam

Tamilnadu te lah a Missionary MASAPEN Devashihajam
1753 lai a Tamil Lengpan
Asohpa hiche mol chunga hi Missionary pa Devashihajam
That dinga asol lai in
Ameithal aging theitapon  chuphat in soh pa chun Devashihajam) komah nangjoh in neithat tan kapu Lengpa kom kache ngamtapoi
Atilaijin aman nang nathi le meidil nachedi kei kathile vangam kachedi ahi
Thal chu hinchoi in atin
Thal chu atuh in Pathen kom a ataovin Pakai thal hi gin sah tan keijoh thi tange
Hinlah khonung teng miten namin jal a hiche gam a hi thi kahiti ahetna ding uvin van akon in song,dah Bell Rock 2)
Hin kheh lhahsah in tin atao in
Chujou vin thal aging in athitai

Hiche mun hi keima tah in kaga che a amun a songdah Bell Rock hi kagavet ahin tuhin khat Amang tan khat aum nalaije Pathen in alhacha te vang amin aman di vang Vangam mei hilouva leiset Chung jeng a jong aphal poi ti eimudoh sah uve
Pathen in alhacha te aumpi in India Gam sung Jenga jong thil kidang TAMPI ana bol e Pathen LOUPINA chang tahen.

By Evan JL Haokip 

*via social_media
Share:

TBC (ABA) Pastor Appreciation Day

Share:

United Tribal Council Manipur: Ashang Kasar

Office of the
UNITED TRIBAL COUNCIL MANIPUR
Dewlahland, Imphal, Manipur - 795005

Imphal, the 13th October, 2024

To,
The Khunpu/Chairman,
Macheng (Nagaching) Village, Lamlongei, P.O. Mantripukhri, P.S.
Heingang, Imphal East, Manipur.

Sir,

The United Tribal Council, Manipur (UTCM) is formed recently to advocate and protect the constitutional rights of the tribals of Manipur.

Mr. Ashang alias Wungnaoshang Kasar a resident of your Village has seriously alleged that, this council has been formed by some Kuki agents with vested interest.

This is a serious matter at this juncture in the State of Manipur when communal tension is high and volatile.

Therefore, you are requested to kindly discipline Mr. Ashang alias Wungnaoshang Kasar in order to avoid any misunderstanding.

(YARUINGAM NINGSHEN)
President
United Tribal Council, Manipur

(ATHUI PANMEI)
General Secretary,
United Tribal Council Manipur
Share:

ZOMI: GUARDIAN OF TIMELESS LEGACY AND INDIGENOUS HERITAGE

Date: 14/10/2025: As we commemorated the bicentennial of our shared history on the 12th of October, 2024, it is proven that our traditions, cultural markers, and heritage—such as oral histories, ancient practices, and enduring community structures—demonstrate our longstanding presence on this land. Even before India gained independence in 1947 and before Manipur attained statehood in 1972, archaeological evidence, language, and customs further reinforce this deep-rooted connection, underscoring that our ancestors thrived on this land long before contemporary political frameworks took shape. This continuity affirms that our identity, heritage, and legacy are inseparably tied to this land, solidifying our status as indigenous inhabitants. With truth in full justice, the Zomi will always stand firm with its people in safeguarding this timeless legacy and protecting our land for generations to come.

~ Media & Publicity
 Zomi Council 
Share:

Zomi Council honours Phaitong chief

ZOMI COUNCIL HONOURS LEGACY AT PHAITONG VILLAGE'S BICENTENNIAL

Date:14/10/2025: The Zomi Council attended the 200th commemoration of Phaitong village on the 12th of October, 2024, honouring the tireless efforts of the village Chief and his ancestors. In recognition of their significant contributions to the community, the Zomi Council cabinet members presented a shawl to the Chief of Phaitong as a symbol of appreciation for his achievements. This gesture underscores the importance of leadership and legacy within the Zomi community, promoting unity and respect for their shared history.

~ Media & Publicity
Zomi Council 
Share:

Myanmar SAC army kills one family, inclding 3 kids

Chhungkua Khat Chu Naupang Mi(3) Telin An Nu Leh Pa Te Nen Rawng Taka Thah Mang An Ni

13th October, 2024: Sagaing Division Budalin City ( ဘုတလင်မြို့ ) pum pui chu military council ten October ni 11 zan dar 11:00 PM bawr vel khan an dap chhuaka Vandula veng ( ဗန္ဓုလရပ်ကွက်) a awm chhungkua khat te chu SAC ten naupang mi -3 tiamin an nu leh pa te nen, civil pawisawi lo mi 6 chu rawng taka an thah mang vek thu tualchhung chanchinbu mi ten an tarlang.

Mipui an chiai in an raltlan nasa hle a, tu emaw in thikna leh in hekna avanga thil thlengni in then khat chuan an sawi, he thil thleng rapthlak takah hian naupang pawisawi lo thlenga an tuar erawh a pawi hle a ni.






~Zofa Journal
Share:

Recent Posts

Popular Posts

Articles

SUBSCRIBE

Thangkhal Bible in Mobile

Mobile phone a Thangkhal NT Bible koih ding dan

Read Thangkhal NT Bible

JOIN KV fb

ZOMI FINS

PHOTO GALLERY

THANGKHAL COSTUMES
TBCWD TOUR 24-Sept-2022
Kulhvum Prayer

Blog Archive